Rulman Nedir?

Rulman nedir? Ne işe yarar? Çeşitleri ve arızaları konusunda detaylı bilgi arıyorsanız doğru yerdesiniz. Rulmanla ilgili bilmeniz gerekenlerden oluşan içeriğimizi okuduktan sonra aklınızdaki tüm soru işaretlerine cevap bulacaksanız.

Öncelikle rulmanın ne olduğundan bahsedelim. Makine sistemlerinin önemli bir parçası olan rulman, makara veya bilya olarak bilinir. Mekanizma içerisinde farklı yönlerde dönme hareketi yapan parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltmak için kullanılan bir elemandır.

Hassas makine elemanlarından biri olan rulman, yüksek teknoloji ile üretilmelidir. Kaliteli, dayanıklı ve fonksiyonel olması makine veya motorların ömrü için gereklidir. Yüksek performans için de doğru rulman seçimi önem arz eder.

Rulman Ne İşe Yarar?

Yuvarlanma hareketlerini kolaylaştıran ve sürtünmeyi azaltan rulmanların temelde iki işlevi vardır. Bu işlevlerden birincisi dönen bileşenleri desteklemektir. Hareketi ileterek bu işlevi yerine getirir. İkincisi ise birbirine göre dönen parçaları yönlendirmektir. Bunu da kuvvetleri ileterek yapar. Yatay veya dikey çalışabilen rulmanlar 4 ana parçadan oluşur.

Bu parçalar şu şekildedir:

• Dış bilezik
• İç bilezik
• Dönen parçalar
• Kafes

Farklı boyutlarda şaft ve yataklar için özel ölçülerde mil üretimi yapılabiliyor. Rulman yatakları rulmanı desteklerken, yağlayıcıda tutar ve kirleticilerden korur. Özelleştirilebilir rulman çözümleri hizmet ömrü ve performans konusunda maksimum düzeye çıkmayı sağlar.

Rulman Çeşitleri Nelerdir?

Rulman kullanım alanları her geçen gün artıyor. Makinelerin vazgeçilmez elemanı olan rulmanları birçok çeşidi vardır. Kaliteli malzeme ve modern imalat yöntemleri kullanılarak üretilen bu çeşitler arasından en doğru olanı seçmek önemlidir. Optimum makine tasarımında ölçü ve çeşit bakımından uygun tercihte bulunmak gerekiyor.

Bazı rulman çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

• Sabit bilyalı rulmanlar
• Çift sıralı rulmanlar
• Çift sıralı bilyalı silindirik makaralı rulmanlar
• Tek sıralı bilyalı silindirik makaralı rulmanlar
• Çift sıralı bilyalı oynak makaralı rulmanlar
• Bombeli rulmanlar
• Eksenel makaralı rulmanlar
• Kamalı tek yönlü rulmanlar
• Oynak makaralı rulmanlar
• Eksenel bilyalı rulmanlar
• Çift sıra eğik bilyalı rulmanlar
• Paslanmaz rulmanlar
• Eğik bilyalı rulmanlar
• Minyatür rulmanlar

Rulman yataklarında statik ve dinamik olmak üzere iki farklı yük türü vardır. Bu yüklerin etkinliğine göre rulman seçimi yapılmalıdır.

Rulman Bozulursa Ne Olur?

Rulmanın bozulması makinenin durmasına ya da zaman içerisinde arıza vermesine neden olur. Bozulan rulman makinenin dengesini bozacağı için istenmeyen bir hareketlilik veya ses meydana gelir.

Arızalı rulman makinenin diğer elemanlarının da zarar görmesi anlamına gelir. Bu yüzden bozulması halinde vakit kaybetmeden müdahale gerektirir. Bakımlarının da düzenli olarak yapılması bozulmaması için çok önemlidir.

Rulman bozulduğunda makinede dönüşü olmayan hasarlar meydana gelebilir. Bozuk rulmana rağmen makine çalışabilir fakat verimi düşer. Rulman, makinenin çalışmasını direkt olarak etkileyen bir elemandır. Bu yüzden rulmanın bozulup bozulmadığı doğru tespit edilmelidir.

Rulmanın Bozulduğu Nasıl Anlaşılır?

Çeşitli nedenlerden dolayı rulmanların bozulma ihtimali her zaman vardır. Eriyip deforme olması, aşırı ses çıkarması ve parçaların kopması gibi arızalar yaşanabilir. Yuvarlanma elemanlarının yatakla olan temasında gerilim oluşabilir. Gerilim yüzeyin bazı noktalarında çatlaklara neden olabilir. Bu çatlaklar bilyalar için risk oluşturur.

Çatlaklardan geçen bilyalardan parçacıklar kopar. Rulmanın dönme hareketi zorlaşır. Bütün bunlar yedek parça ihtiyacı doğurabilir. Bu tarz sorunların yaşanmaması için devir sayısının ve çalıştırma süresinin rulmanın dayanabileceği şekilde olması gerekiyor.

Rulmanı bozulması ve yorulması parçaların dayanıklılığını, ortam şartlarına ve yüke bağlıdır. Oluşan arıza kendini belli şekillerde gösterir. Örneğin; pullanma, sıvanma, kazınma, soyulma, çatlak, ses gibi emareler gözlenir. Darbe yükü, eksen, hız, yetersiz yağlama, eğim ve yanlış montaj ise rulmanın bozulmasına neden olan durumlardır.

Rulman Boşluğu Nasıl Ölçülür?

Rulman boşluğu, bilezik sabitledikten sonra oluşan hareket alanını ifade eder. Radyal ve eksensel boşluk diye ikiye ayrılır. Bu boşluk yorulma ömrü, gürültü, sıcaklık artışı ve titreşim gibi bazı özellikler üzerinde etkilidir. Bu yüzden doğru ölçülmelidir.

Silindirik delikli rulman boşluğu, milin toleransına ve gövde deliğine göre belirlenir. Aradaki parazit büyüdükçe kurulum sonrası boşluk da o kadar küçülür. Rulmana uygun delik ve mil toleransını dikkatli seçmek önemlidir. Konik delikli rulman boşluğunun ölçümü daha farklıdır. Çünkü iç delik konik uyumludur. Konik adaptör manşonu yatağın itme gücüne bağlı hesaplanmalıdır.